EFSANELER DE ERİR
Bülent Alpagut
- 05062218413
EFSANELER DE ERİR
Kütahya’da da efsaneler vardır. Ama çoğu hayatta değildir.Şekil değiştirmişlerdir. Fotoğraflarda,
CD’lerde,anılarda,eserlerde,gönüllerdedirler.Kütahya’nın merkezinde,ilçelerinde,beldelerinde.köyler-inde,mahallelerinde yaşamışlardır.
Tavşanlı’da da köylerde,beldelerde(beldeliği yitirenler dahil) mahallelerde EFSANE olarak dillen-dirilenler vardır.Herbirinin sosyal,ekonomik ve kültürel alanlarda çentikleri vardır.Hepsi de hayatta olanlar dışında doğmuş,büyümüş,yaşamış ve ölmüşlerdir.Ben Tavşanlı’da büyüdüm. Yedi yaşından itibaren iyi-kötü insanları tanırım. Tek partili dönemde en büyük efsanelerden birisi rahmetli Halil Benli’dir. Ne zaman çok partili döneme geçildi ve özellikle 195O’den itibaren Kütahya’da bir Adnan Menderes efsaneydi. Tavşanlı’nın ilk DP’li milletvekili Ahmet Kavuncu ve Mehmet Diler’di. Her ikisi de efsaneydi.Sonra Tavşanlılı bir serbest avukat(Kütahya Lisesi mezunlarından) H. Cavit Erdemir geldi.Bakanlık ta yaptı.Uzun süre milletvekili oldu.Tavşanlılı bir eczacı Haşim Benli CHP’liydi.O da bir dönem milletvekilimizdi. Tepecik bugün beldedir. Köyken bir muhtarı vardı. Mustafa Özbay ki 13 yıl köy muhtarlığı yapmıştı ve daha sonra Tepecik Beldesi’ne belediye başkanı olmuştu.O da efsanelerin içindedir. Yine bir köy çocuğu RP’den milletvekiliydi. Tepecik Köylüydü Ahmet Derin,Tavşanlı’nın ilk Tepecik Tuğla ve Kiremit Fabriksı’nın sahibi iş adamı Ahmet Yumurtacı ,halen belde Kuruçay’ın duayen muhtarı Ahmet Çavuş,Ovacık Köyü’nün muhtarlarından Emin Çavuş ta Tavşanlı’nın efsaneleridir.Halen mahalle,bir zamanlar beldeydi,Çukurköy’ün muhtarlarından Ahmet Esen,Şahmelek Köyü ‘nün unutulmazı Emin Çavuş,Ayvalı Köyü muhtarlarından Osman, Derecik Köyü muhtarlarından Süleyman Dinsever efsaneydiler.Kayıköy Muhtarlarından Ahmet Yüksel de öyleydi.TEMA Tavşanlı Gönüllü Temsilcisi,Dünya Dendroloji Derneği’nin Türkiyeli üyelerinden,bir ara belediye başkanı,Halk Eğitim Merkezi müdürüydü Fevzi Coşgun, Tavşanlı Kaymakamlarından Ali Akseven, As. Şb. Başkanlarından emekli binbaşı Sabri Tevfik Okyayuz( Komutan) da efsaneydiler.TBMM Başkanlarımızdandı,çeşitli bakanlıklarda bulunmuş,Kütahya’nın en kıdemli milletvekilleri arasında yerini alan Doç. Dr. Mustafa Kalemli başlı başına bir efsanedir.Efsaneler arasında yerlerini alan Hüsnü Ordu, Prof. Dr. Vural Kavuncu da artık efsanedirler.Kütahya’yı TFF Liglerinde temsil eden Linyitspor çoktan efsane olmuştur.Tavşanlılı film ve tiyatro eleştirmeni Vasıf Öngören, Ahmet Uluçay,Hakim Mefharet Hanım( Bodrum Hakimi),Müzik öğretmeni Fethi Bey,Türk Maden-İş Genel Başkanlığı yapan H. Hüseyin Kayabaşı,Türk Maden-İş Batı Anadolu Şube Başkanlığı yapan Doğan Şahin,Rıza Hoca,müftü Ramazan Arslanbaba,ilk milli futbolcularımızdan Fuat Sakarya,198O Askeri Darbesi sırasında Tavşanlı Garnizon Komutanı olan HV. plt. Kd Alb. Remzi Diren birer efsanedir.Tavşanlı’nın ilk defterdarı M. Akif Ulusoy Türkiye’nin ilk geneçlik ve spor ilçe müdürü İhsan Tandoğan( Taktak Hoca),Türkiye’de ilk kez Tavşanlı’ya Emniyet Müdürü olarak atanan Şuayip Doğanç efsanedir.Tavşanlı’nın ilk avukatı rahmetli babam Av. Hüsamettin Alpagut,yırtık karın zarıyla futbol oynayan ve aramızdan ayrılan Bılli birer efsanedir.THK’na uçak armağan eden Tavşanlı Türk Hava Kurumu Şubesi bir efsanedir.Tunçbilek’te linyiti bulan Mehmet Tunçbilek,Yandım, Deli Ahmet,helva ustası Halil Umutlu,Hakim Ahmet Ateş,Çukurköy Beldesi’nin belediye başkanıydı Nazmi Sarı,Ada Mesireliğinde belediye pompası bekçisi Halil Efendi,Kasap Ellez Halil,ilk mini market sahibi Babir Ahmet,Tavşanlılı op.dr Turgut Altay, Dr. Sami Nizamoğlu ,iğneci İbrahim Nalçakan,halen hayatta Kadir Sertel efsanedir. Kütahya’da amatör sporun babası Asım Alkış,Hisarlı Ahmet, Mustafa Hisarlı efsanedir.Daha niceleri var. Hepsi de efsaneleriyle birlikte gittiler. Gitmeyenleri de bir elin beş parmağı kadar.Özetle: yıllar boyunca söz ettiklerimin her biri kendi dönemlerinin”efsane” insanlarıydı.TÜMATA Türk Musıkisini Araştırma ve Tanıtma Grubu’nun unutulmazı Doç. Dr. Oruç Güvenç adının bir caddeye verilmesini bekliyoruz.Bir süre evvel kaybettiğimiz Prof. Dr. Cemal Sarıcan ve halen hayatta Em. Tümg.Mustafa Kalender de efsaneler listesindeki yerlerini almışlardır.Bugün Kütahya’da efsane olarak anılmayı hak eden niceleri vardır. Bunları bulup çıkarmak arkadaşlara düşüyor.Biraz araştırsalar nicelerini bulacaklardır.
CANLI KAYNAKLAR AZALDIKÇA ÜZÜLÜYORUM
Size birisi gelip te :” Bazı sorularım olacak. Bilmediğim bazı hususları öğrenmek istiyorum” derse kesinlikle reddetmeyin.Bildiklerinizi gelecek kuşaklara ışık tutmak amacıyla mutlaka anlatın. Çünkü insan fanidir. Birkaç saniye sonra ne olacağını kimse bilemez.
Metin Ertekin son olarak birkaç gün önce aramızdan ayrılan 98 yaşındaki Mehmet Ali Kutlu ile bir sohbet için hazırlanıyormuş. Ben de telefonda :” Başımız sağ olsun” dediğimde :” Eyvah hocam ben kendisiyle buluşup anlatacaklarını kaydedecektim2 demez mi? Ne oldu? Rahmetli ile birlikte bir çok anı da gitti.
Rahmetli arkadaşım Refi Sözeri’nin rahmetli babası Mehmet Sözeri ile Meydan Sokak’ta karşılaştığımda :” Bülentciğim bir fırsatını bulursan gel sana neler neler anlatacağım” dediğinde sevinmiştim. Tam gitmeye hazırlanıyordum vefat haberini almıştim. Bugün bile hatırladığımda üzülürüm.Kimbilir bana neler anlatacaktı.
İnsan ömrünü azami olarak 1OO yıl olarak düşünecek olursanız bugün Tavşanlı’da çıtayı göğüslemek üzere olan 8-1O kişiyi ancak bulabilirsiniz.Örneğin Gümüş İbrahim’in yanına gidin.Eyüp Çakmak’la konuşmayı deneyin.Mehmet Boyacı ile,Halit Destanoğlu ile konuşun.Dostum Berber Ergun Ekiz ile sık konuşurum. Bir ara yaşı 1OO’e dayanmışlardan söz etmiştik. Bay var,bayan var.Ama çok azlar.Rahmetli Çukurköy Beldesi’nin duayen belediye başkanıydı Nazmi Sarı’nın kafasındakileri öğrenebilen var mı? Bugün hayatta olan Berber Ergun gibi, Ali Üftadeoğlu gibi ,Cemal Kaya gibi,Doğan Şahin gibi,99 yaşında Yalova’da vefat eden Adliye çalışanlarından Yağmurlulu Rıza Efendi’nin eşi Ümmü Gülsüm’ü bir dinleyebilseydik.Köylerimizde nice yaşlı insanlarımız var. Bunların anlatacakları bize ışık tutabilir.Hasta olanları var. Konuşamayacak olanları var. Artık elimizde gelişen teknolojinin değerli aygıtları mevcut. Ses alabilen,görüntü tesbit edebilen güzel cihazlara sahibiz.Dostlarımdan rica ediyorum. Fırsat yaratın ve bu hayatta kalmış nadir insanların kapısını çalın. Metin Ertekin kardeşim büyük bir hizmet veriyor. Kendisi belediye çalışanı ama sayın başkanın verdiği izin çerçevesinde Tavşanlı’da bir Fotoğraf Müzesi’nin temellerini atıyor.
Yakın bir gelecekte Tavşanlı’da mütevazi bir bina bir fotoğraf müzesi haline getirildiğinde binlerce fotoğraf halkımızın görüşüne sunulacak.Bu hizmet belki de Türkiye’de örnek alınacak.Ben bile sevgili Metin’e onlarca fotoğraf verdim.Bu konuda içim rahat.
Yazarken bir yerlerde takıldığımda uzun bir süre sevgili milletvekilimiz Prof. Dr. Vural Kavuncu benim için en önemli canlı kaynaktı. Konunun doğrusunu öğreniyor öyle yazıyordum. Ama artık s evgili Kavuncu yok. Beni aramıyor. Çünkü artık milletvekili değil.Sevgili eski belediye başkanlarımızdan Hüsnü Ordu da milletvekili iken beni sıkça arardı.Bir konuyu teyid eder öyle kaleme alırdım.Artık o da yok. Eski Gli Müdürlerinden Maden Yüksek mühendisi Cafer Metin, eski müdür yardımcılarından Ravi Hacıalioğlu,eski gençlik ve spor müdürlerinden İhsan Tandoğan, belediye başkanlarımız Mustafa Güler, Agah Aşkın, Erhan Demiray, Ahmet Artun ,Adnan Korkmaz başvurduğum canlı kaynaklar.Kaynağın sağlamsa korkmadan yazabiliyorsun.Siyasi partilerimizin sayın ilçe başkanlarıyla da devamlı telefonlaşırım. Görevden ayrılmış,görevini bitirmiş,emekli yetkililer de var.Kaynaksız yazı yazılamaz. Canlı olur,yazılı olur ama mutlaka kaynak gerekiyor.Hatırlayamadığım hususları son zamanlarda Berber Ergun Ekiz ile hallediyorum.Allah kendisine sağlıklı uzun ömürler versin.Mesela babamın arkadaşı yaşı 9O’a doğru giden Hüsnü Davutoğlu’nun da mutlaka anlatacakları olmalıdır.Gidin sevgili İhsan Dokur’a. Dedelerli Adil’e.Emekli öğretmen Mehmet Özkök’e.İnegöl köftecisi İbrahim’e,Kurna Mehmet’e,emekli zabıta memuru Sarı Mehmet’e,emekli adliye çalışanlarından Mehmet Ceylan’a, kadın terzisi Ahmet Akyörük’e, Azmi Abinin kardeşi Ayten Sirel’e,Cavit Kaytan’a, Hafız İbrahim Aslan’a,Kahveci Çavdar’a,terzi Abdullah Uygur’a …………………..
İnsanlar bugün var yarın yok.Molmul’un efsane ismi Cemil Kalfa’yı oğlu Alihan’ın işyerinde bulursanız hemen yanına ilişin.Mesut Mutafoğlu’nu bulun.Kancı Etem’i bulun.Buruk Ahnmet’i, Şorşor Süleyman’ı ihmal etmeyin.İğneci Kadir Sertel’i bir şekilde kucaklayın. Terzi Tahsin’i,Orhan Kasap’ı. Erdoğan Kocayörük’ü konuşturun. Ahmet Yaşar Çakmak Hoca’yı ihmal etmeyin.
İlçenin hayatta kalmış birkaç yaşayan hafızasını da unutmayın. Ben kafamda yer bulabildiğince depoladıklarımı iyi-kötü anlatabiliyorum.Babamın arkadaşları hepsi rahmetli oldular Gagaların Hüseyin, Karga Ahmet, carsan Mustafa, Terzi Seyfettin, Açkarınların Halil, hakim Ali Bey, Hakim Emin Bey,Etem Çavuş, Montör Hüsnü, Sarımsak İbrahim, Palez Ahmet te hayatta değiller.
KURTDERE GÜREŞLERİ VE YAKILMAK ÜZEREYKEN
KURTARDIĞIM KURTDERELİ KİTAPÇIĞI
Kurtdere Güreşleri Unesco’ya Aday” başlıklı bir yazıyı okurken ister istemez kulakları çınlasın Kütahya’nın 34.valisi Utku Acun aklıma geldi. 2O Kasım 1997 – 1O Ağustos 2OOO tarihleri arasında Kütahya valisiydi.Balıkesir’e atanmıştı ama dostluğumuz devam etmişti. Şimdi nerelerdedir bilmiyorum.Ama Kütahyalının kendisini kolay kolay unutacağını da düşünemem.” Kütahya’nın Pınarları” Türküsünün Kütahya’nın Milli Marşı olduğunu söylemekle kalmıyor çıkıp bir Kütahyalı gibi oynuyordu da. Bir keresinde Tavşanlı GLİ Müessesesi Toplantı salonunda ‘ Bizim Tavşanlı’ Gazetesinin kuruluş yıldönümü münasebetiyle 2OOO yılının ilkbaharında tertiplediği yemekte,GLİ Müessesesi Merkez Misafirhanesi’ndeyiz. Yine bu türkü eşliğinde dostlarıyla bir güzel oynamış ve dakikalarca alkışlanmıştı.Hatta sayın vali bu oyunu oynarken kulakları çınlasın Kütahya Gazeteciler Cemiyeti Başkanı sayın İhsan Tunçoğlu ve ben de kendisine eşlik etmiştik. O yemekte hiç unutmam kendisine” Anadolu Valisi “ ünvanı da verilmişti. . Veren de bizzat rahmetli Tavşanlı Belediye Başkanı Fevzi Coşgun ‘du.
O zamanlar üç megakentten birisine atanması bekleniyordu. Ama gelin görün ki böyle olmamış,Balıkesir’e atanmıştı.Keşke İstanbullu,Ankaralı ve İzmirli kendisinden yararlanabilseydi.Tavşanlı’da kitaplarımı karıştırıyorum. Elime kitaptan küçük,dergiden büyük bir ek kitapçık geçmişti.Kurtdereli ile ilgili birkaç sayfalık bir mini kitaptı.Aklıma bu mini kitapçığı asıl layık olduğu yere Balıkesir’e göndermek gelmişti. Öyle de yapmıştım. Bir gün Utku Acun imzalı bir teşekkür yazısı almıştım. Bana bu kitapçığın ilgililere teslim edildiğinden söz ediyor ve teşekkürlerini sunuyordu.İnşallah inceleyen olmuştur.Ben bu mini kitapçığı nereden mi bulmuştum? Bu da ilginç.Bugünlerde boşaltıldığını düşünüyorum Vergi Dairesi binasının önünde. Bunun gibi bir sürü küçük kitap,roman,hikaye kitabı,dergi,mecmua bir yere yığılmış,üzerine gaz dökülmek üzereydi ki gördüğümde ” Durun durun” diye bağırdığımı anımsıyorum.Durmuşlardı.Amacım yakın bir yerden bir kutu veya çuval bulmaktı. Bulmuştum.Üzerine gaz dökülerek imha edilmek istenen yazılı evrak,kitap ve diğerleri içinde yer alan kurtarabildiklerimden bazıları bugün de kitaplığımdadır.
Allah aşkına kitap neden yakılır? Zararlıysa,insanımızın,ülkemizin aleyhinde bir yayınsa ilgililer zaten gerekeni yapar. Ama Tavşanlı Halkevi Binası yıktırılırken kütüphanesindeki eserlerin tamamının mı yoksa bir kısmının mı imha edildiğini bugün bile düşünürüm. Aradan nice yıllar geçti.Ne bu kitapları yakanlar,ne bu kitapların ölüm fermanını verenlerin hayatta olduklarını sanmıyorum. Ama gerçek olan s adece bu kitaplardan bazılarının yakılmaktan kıl payı kurtulmuş olduğudur.
Balıkesir’in Kurtdere Köyü’nde bugün Kurtdereli ile ilgili hangi yayınların olduğunu bilmiyorum.Bu köy muhtarlığının Kurtdere ile ilgili tüm yayınları toplayarak bir kitaplıkta muhafaza etmesini isterim.Kurtdere Köyü Muhtarına da bu yakışır.Balıkesir Büyükşehir Belediyesi sayın başkanı Zekai Kafaoğlu’ndan ricam olacak.Bu köyümüze bir kitaplık armağan etsin. Görülecektir ki yurdun dört bir yanından bu köy kitaplığına bu güzel insanın yüzü suyu hürmetine kitap yağacaktır.
Kurtdere Köyü’nde münasip bir yere ünlü pehlivanın şu sözlerini de bir çini üzerine yazarak gelecek kuşaklara armağan etmek güzel olacaktır. Nedir o sözler?” Ben mindere hep çıktığımda arkamda her zaman Türk Milleti’ni görürüm”.Bu sözler bile Kurtdere Güreşleri’nin unesco’nun dünya mirası listesine girmesine yetecektir.
