04 Eylül 2021 - Cumartesi

ATATÜRK 26 AĞUSTOS 1924’TE İŞ BANKASI’NI KURDU

Yazar - Bülent Alpagut

Okuma Süresi: 15 dk.

1280 okunma

Bülent Alpagut

- 05062218413

ATATÜRK 26 AĞUSTOS 1924’TE

İŞ BANKASI’NI KURDU

Bülent Alpagut Gazeteci Araştırmacı Yazar Kütahya Gazeteciler Cemiyeti Onursal Üyesi

İş Bankası ,Cumhuriyetimizin kurucusu,aziz Atatürk’ün Yüce Türk Milleti’ne en büyük armağanlarındandır. Ülkemizin sosyal,ekonomik ve kültürel başarılarında büyük payı bulunan bu güzel banka 26 Ağustos 2021 tarihinde 97.yıldönümünü kutlayacak. 98 yaşına basacak. Allah,daha nice uzun yıllar bu güzel bankamızın işlerini rast getirsin. Ben de İş Bankalılardanım. Kızım,Tavşanlı Şubesi’nde memurdu. Ben emekli maaşımı bu bankadan alıyorum. Bu bankanın kartlarını kullanıyorum. Kızım da oğlum da bütün aile İş Bankalı olmaktan gurur duyuyoruz.

Cumhuriyet 29 Ekim 1923’te ilan edildikten 10 ay sonra 26 Ağustos 1924’te bizzat Atatürk tarafından kurulan bu büyük bankanın sermayesi ilk etapta bir milyon liraydı. Bu paranın dörtte birini,yani 250.000 lirasını Atatürk vermiştir. Ödenmemiş sermayenin 750.000 lirası ise taahhüt edilmiştir.Atatürk bu büyük bankamızın genel müdürlüğüne ise merhum Celal Bayar’ı getirmişti.

Atatürk ,İş Bankası’nın kuruluşu için verdiği 250.000 lirayı nereden buldu diye düşünenler mutlaka vardır. Hindistan Müslümanları,Milli Mücadele’ye destek olmak için aralarında para toplayıp bizzat Atatürk’ün şahsına,Ankara’ya göndermişlerdi. Hindistan’dan 14 seferde Atatürk’e gönderilen toplam para 675.000 liraydı. Kaynaklar.( Cumhurbaşkanlığı Arşivi,A.111-10-A, Dos.44,F.47,f.10-23, Türk İstiklal Harbi,idari Faaliyetler,C.VII,S.175)

Atatürk, Büyük Taarruz öncesinde ordunun ihtiyaçlarını karşılamak için bu paranın 500.000 lirasını Milli Savunma Bakanlığı’na verdi. Yunan Ordusu’nun kaçarken,yakıp yıktığı şehirlerimizde aç kalan insanlarımıza da 110.000 lira yardım etti( Sabahattin Selek, Anadolu İhtilali,C1,S.143) Böylece Atatürk’ün elinde 65,000 lira kaldı. Ancak Büyük Zafer’den sonra Bakanlar Kurulu, Atatürk’ün ordunun ihtiyaçları için 500.000 liranın 380.000 lirasını Atatürk’e geri verdi.Milli Mücadele sonrasında Atatürk’ün elinde 380.000+65.000=445.000 lira vardı. Ayrıca zengin Mısır Hidivi Abbas Hilmi Paşa, Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlığına girerken CHP’ye 900.000 lira bağışlamıştı. ( Hasan Rıza Soyak, Atatürk’ten Hatıralar,C,2,S 686) Atatürk Hindistan Müslümanlarının gönderdiği paradan kalan bu 445.000 lirayı,ülke için en verimli biçimde şöyle değerlendirdi:

1-250.000 liraya Türk Ekonomisini geliştirmek için İş Bankası’nı kurdu.

2-120.000 liraya tarım ve hayvancılığı geliştirmek için örnek çiftlikler kurdu.

3-65.000 liraya da İş Bankası’ndan Maden T.A.Ş hisseleri satın aldı( bu hisseler gelirlerini örnek çiftliklerde kullandı)

Abbas Hilmi Paşa’nın verdiği 900.000 liranın bir kısmını İş Bankası 2 numaralı hesaba yatırdı.Bir kısmıyla da İş Bankası’ndan hisse senetleri aldı.

Atatürk,5 Eylül 1938 tarihli vasiyetiyle de İş Bankası’ndaki nakit,hisse senetleri ve Çankaya’daki menkul ve gayrimenkullerini CHP’ye bıraktı. Atatürk, 10 Kasım 1938’de vefat ettiğinde,İş Bankası’nda 2 numaralı hesabında 1.446.872 lira 3 kuruş( Adalet Bakanı Halil Özyürek’in 1950’de meclisteki açıklamasına göre,1.519.892 lira bir kuruş) ile 114.891 adet hisse senedi vardı. Atatürk,bu parayı, tek kuruşuna bile dokunmadan CHP’nin denetimine ve yönetimine bıraktı. Atatürk ölürken, İş Bankası’ndaki şahsi hesabında ise sadece 73.019 lira 98 kuruşu vardı. Kişisel tüm mal varlığı buydu( Soyak,s,686).Çünkü neredeyse tüm maaşını,sosyal yardımlara,çalışanlara,yardıma muhtaç olanlara harcamıştı.

Atatürk,5 Eylül 1938’de Dolmabahçe’de vasiyet mektubuna son şeklini verdi. Daha sonra vasiyetini 6 Ekim 1938’de İstanbul 6. Noteri İsmail Kunter’e teslim etti. Atatürk’ün vasiyeti,28 Kasım 1938’de Ankara 3. Sulh Hukuk Hakimliği’nde açıldı. Atatürk vasiyetine;” Malik olduğum bütün nukut ve hisse senetleri ile Çankaya’daki menkul ve gayrimenkul emvalimi, Halk Partisi’ne atideki şartlarla terk ve vasiyet ediyorum” diye başlıyor.Sonra da şartlarını sıralıyor”nakit ve hisse senetleri şimdiki gibi İŞ BANKASI tarafından nemalandırılacaktır” diyor. Atatürk’ün vasiyetine göre;İŞ BANKASI’ndaki 28’lik Atatürk hisselerinin geliri,(Atatürk’ün 6 manevi kızına “ yaşadıkları sürece” vasiyette miktarları belirtilen aylıkları ödendikten sonra ) her yıl yarı yarıya TTK ve TDK arasında paylaştırılacaktı. Öyle de yapıldı. Atatürk,vasiyetinde CHP’ye HERHANGİ BİR PARA BIRAKMADI.İş Bankası’ndaki paranın tüm gelirini TTK ve TDK’ya bıraktı.

Şu gerçek iyi bilinmelidir; İş Bankasın’daki CHP Hisselerinin Hazine’ye devredilmesi” Atatürk’ün vasiyetinin iptal edilmesi” anlamına gelir. Bu da büyük bir hukuksuzluk olur. Hiç kimsenin bu cumhuriyetin kurucusu,devrimleriyle bu yüce milleti taçlandıran,bizi uygar dünya milletleri arasına sokan Atatürk’ün vasiyetini iptal etmeye gücü yetmeyecektir.

İŞ BANKASI,yüce Atatürk’ün bizlere armağanıdır. Ben 1946 yılı ilkbaharında Tavşanlı’ya ailemle birlikte geldiğimde henüz 7-8 yaşlarındaydım. Tavşanlı’da sadece Ziraat Bankası vardı.Bu bankanın tarihi yapısı maalesef son yıllarda mevcut bina yapılmasıyla sadece fotoğraflarda kalmıştır. Yani Ziraat Bankası Şubesi binasına yazık edilmiştir. Ben bu binanın inşaatı sırasında tören alanındaydım. Rahmetli Lütfü Kırdar, Z.B’ şube binasının temelini atmıştı. Tavşanlı çok partili dönem başladıktan sonra ekonomik alanda zıplama yapmış yerler arasındadır. Sadece Ziraat Bankası ile ekonomik faaliyetlerin yürütülmesinin zor olduğunu düşünen bugün çoğu hayatta olmayan sakinleri Türkiye İş Bankası Genel Müdürlüğü’ne bir dilekçe göndererek İş Bankası şubesi’nin Tavşanlı’ya kazandırılmasına katkıda bulunmuşlardır. Vefat edenlerin mekanları cennet olsun. Bir İş Bankası ailesi mensubu olarak kendilerini rahmetle anıyorum. İş Bankası demek Atatürk demektir.

Kim mi bu Tavşanlılılar? Tavşanlılı birçok hemşehrim bunları bilmez. Bu yazımı İş Bankası’nın kuruluş yıldönümü münasebetiyle hazırladım. Belki birileri yazımı gelecek kuşaklara saklar diye düşündüm. İşte İş Bankası şubesi açılması için 9 Kasım 1952’de T.İş Bankası Genel Müdürlüğü’ne Tavşanlı’dan gönderilen dilekçede adları ve imzaları bulunan Tavşanlılılar:

Abbas KAYTAN,M.Zeytinoğlu,A. ESER,Mustafa ÖNER,Ömer BOYACI, Fevzi ÖZEN,Ahmet SAKARLI,Ömer US,Salih TÜRKER,Galip MUTLU, Mehmet DİLER,Şükrü KOYUNCU,Ahmet YUMURTACI,İsmail CEZAYERLİ,Mehmet UYGUN,M. KULLUK, Ethem GİRGİN, İ. GİRGİN,Tevfik ŞAKRAK,Ferit US,İhsan US,Ethem UÇAR,A.R. AKIN,İ. ERKMEN,A.KARATÜRK,Sadık PENBE,Mustafa ARIKAN,Hüseyin GÜREL, İsmail AKA, F. ULUÇAY,Ahmet AGAT,İbrahim BAŞKÖY,Ahmet ÇAMÇAR,Kamil ORDU,Hasan AĞDABAŞ,Hasan SERTER, İbrahim YILMAZER, Lütfü ULUÇAY, Mustafa AKA, Mustafa ABEŞ, idris EKMEKÇİ, Mehmet BOYACI Ali BAŞKÖY, M.Emin ÖZTAN,Ahmet ERTAN, Mehmet ÇAKAR,Abdullah KOYUNCU,Ahmet KARATEKE,Halil ERASLAN,Mehmet DURSUN,Halil AŞKIN, Mehmet Ali AŞKIN,Abdullah ŞENTÜRK,Abdullah SEPET,İbrahim BÖLÜKBAŞI,Ömer GEZGİN, Ahmet PEŞİNT,Kamil TAYŞİ,İsmail AKKAŞ,Mustafa ÖZDEN,Süleyman UYANIK, Mehmet Emin AKAN,Fuat KART,Hüseyin TEKİN,Hasan YUMURTACI, İbrahim ARMUT,H.ÇELİK, Abdurrahim SOYSAL, İbrahim YÖRÜK,Mehmet ŞAKRAK, Hüseyin KAPLAN, Bekir YÖRÜK,Sabri ŞENEL, İsmail ÖZKUL, Hasan GEZGİN, Arif ÇAM,Mustafa GÜRBÜZ, Abdullah BAKIRELLİ,Mustafa KASIM, Ahmet KAYA, Veli ULUĞ, Mehmet YAMRAK, Mehmet AKKAŞ,İsmail ULUĞ,Ahmet ALP, Ali ÖZDEN,Hakkı GEDİZ, Şükrü IŞIKÇI,İsmail KINIK

TAVŞANLI İş Bankası Şubesi ,bugünkü kendi binası hariç dört binada hizmet vermiştir. İlt şube binası,Kaytancılar Yeni İş Hanı’ndaydı. Sonra şube,eski PTT Caddesi(bugün Tahsin Buruk Cad) Bulgar Pazarı olarak adlandırılan yere taşındı. Akabinde de İstiklal İlköğretim Okulu karşısında Tarhan Apt.’da hizmetini sürdürdü. Bir ara hizmet binasında bazı bakım ve onarım çalışmaları doğduğu için başka bir binaya geçildi. Şimdiki,Meydan Sokak ‘taki hizmet binasının arsası rahmetli gözlükçü Halil Palabıyık’a aitti. Bu arsa sanırım zamanın 5 milyar lirası karşılığı bankaca satın alındı. Banka rahmetlinin gözlük tamir iş yerini de almak istemiş ama alamamıştı. Alsaydı,bugün mevcut hizmet binası biraz daha geniş olabilecekti.

TAVŞANLI İş Bankası Şubesi Tavşanlı’da Belediye Sınırları içinde ilk ATM PARA ÖDEME MAKİNESİNİ HİZMETE SOKAN BANKA’dır. Bu arada halen bankanın belediye sınırları içinde 2’si Cumhuriyet Alanı’nda, biri eski SSK ,yeni Fizik Tedavi Hastanesi girişinde, 2’si merkez şube önünde, birisi Tunçbilek Beldesi’nde olmak üzere 6 ATM Cihazı hizmet vermektedir. Yine Tavşanlı Halkı’na ATM Konusunda ilk bilgi ve beceri yine İş Bankası tarafından kazandırılmıştır. Halk ATM’den para çekmesini, ATM’ye para yatırılmasını ve çeşitli işlemleri yapmasını İş Bankası sayesinde öğrenmiştir. Bir ara yoğun istek üzerine GLİ Müessesesi Merkez Sitesi girişine de bir ATM Konulmuşsa da zaman içinde bu ATM buradan alınmıştır.

Belki önümüzdeki aylarda Yeni Hükümet Konağı önüne de bir İş Bankası ATM’si konulabilir ki yeri hazırdır. İş Bankası, Tavşanlılılar açısından bir İşçi Bankasıdır. Çünkü müşterilerinin büyük bölümü maden işçisi ve başka işyeri çalışanlarıdır. İş Bankası sayesinde bugüne kadar yüzlerce işçi ailesi otomobil,ev,arsa,bahçe,tarla almış,krediyi de bu bankadan almıştır.

Sevgili kardeşim,emekli şef Yusuf Aydın’ın,sayın şube müdürü Necdet Yıldızhan’ın şahsında tüm İş Bankası Ailesi’nin yeni doğum gününü kutluyorum. Yüce Atatürk’ün de manevi huzurunda saygıyla eğiliyorum.

----------------------------------------------------------------------------------------------------

İlçe Jandarma Komutanımız Bnb.Tuğrul Demiryürek’in çayını içmek,kendisiyle sohbet etmek mümkün olmadı. Kendisine Elazığ Jandarma Komutanlığında başarılar diliyorum. Mutlaka Tavşanlı’yı ve Tavşanlılıları sevmiştir. Çünkü aldığım duyumlar kendisinin Tavşanlı’da sevildiğini gösteriyor. Tavşanlı İlçe Jandarma Komutanlığında bir ara bir Bnb kardeşimiz görev yapmıştı. Epeydir de bu rütbede bir jandarma komutanımız yoktu. Allah işlerini rast getirsin. Vatanın her köşesi bir Tavşanlı’dır.

Geçtiğimiz günlerde ilçemizin 18.Müftüsü ,Hüseyin Aksoy’u İstanbul’a uğurladık. Belediye Başkanımız Mustafa Güler’in dediği gibi sayın Aksoy,gençlik kampları, minik öğrencilere kreşler,gençlik merkezini ayağa kaldırma konularında üzerine düşeni yapmıştır. Bunları çam sakızı çoban armağanı olarak kabul ediyoruz. Allah kendisinden razı olsun.

Bu arada bir süredir yurt dışında bulunan eski müftümüz Galip Akın Bey’in Türkiye’ye döndüğünü,Ankara’da Diyanet İşleri Başkanlık Müftüsü olarak görevini sürdüreceğini öğrendik. O da Tavşanlı’da güzel izler bırakmıştı.Tavşanlı, müftülüğü sırasında merkezi ezan sistemine kavuşmuştu. Allah kendisinden razı olsun.

Söz açılmışken yeni ilçe müftümüz Mevlüt Hakan Asan Bey’e de hoş geldiniz demek isterim. Kendisiyle telefonla konuşurken Denizli’den teşrif ettiklerini,aslen Konyalı olduklarını öğrendim. Denizli bana merhum hakim-avukat babam Hüsamettin Alpagut’u ki kendisi Çal ve Acıpayam ‘da görev yapmıştı. Eski C. Başsavcımız Cevat Barutçu’yu ki halen İzmir’de görevlidir,Denizli Kaleli’dir. Onları anımsattı. Allah nasip eder sayın yeni müftümüzü ziyaret imkanı bulursam bir bardak çayını içerim.

04.08.2021 tarihinde yapılan S.S TAVŞANLI FİLİZ ŞEHİR İÇİ ŞEHİR DIŞI MİNİBÜS VE SERVİS ARAÇLARI MOTORLU TAŞIYICILAR KOOPERATİFİ GENEL KURULU’nda başkan Mehmet Küçük ve ekibi için” Devam” kararı çıkmış. Allah işlerini rast getirsin. Bu kooperatifi severim; çünkü bir anlamda kamu hizmeti veriyor. Bu kooperatife kayıtlı araçlar, gerek Tavşanlı Belediye Sınırları içinde gerekse Tavşanlı’dan Kütahya’ya, Kütahya’dan Tavşanlı’ya günün büyük bölümünde yolcu taşıyor.Ben de kaç kezbu araçlara,genellikle minibüslere binmişimdir. Hiç unutmam zamanın kooperatif başkanı Süleyman Ay döneminde Kütahya içine giremeyen,bir anlamda sokulmayan minibüslerimiz için ne mücadeleler vermiştik. Bu konuyla ilgili dosyayı bugün bile saklarım. Mehmet Küçük kardeşime ve yönetim kurulu arkadaşlarına İzmir’den kucak dolusu selamlar…

Yorumlar (0)

Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.