ÇÖLYAK HASTALARINA ALTERNATİF ÇÖZÜM LEBLEBİ

Çölyak hastalığı çok sık duyduğumuz veya gördüğümüz bir hastalık değildir. Birçoğunuz belki ilk defa duydunuz. Çölyak kısaca gluten alerjisi diyebiliriz. Yediğimiz her yiyecek yemek borusundan midemize, mideden ince bağırsağa, oradan da kalın bağırsağa gider Midede hazmedildikten sonra ince bağırsakta vücudun ihtiyaç duyduğu besin öğeleri kana karışır. Vücuda gerekli besin maddeleri bağırsaktaki 'villus' çıkıntıları sayesinde emilir. Çölyak hastalığı, gluten proteinin bağırsaklardaki sindirimi sağlayan villus yapıların bozulmasına sebep olmakta ve dolayısıyla da yiyeceklerdeki besinin emilmesini engelleyerek ince bağırsakta hasarlar oluşturan bir sindirim hastalığıdır. Villuslar olmadan kişi; her ne kadar yiyecek yerse yesin; beslenemez.

Çölyak hastalığının tek tedavisi olan “Glutensiz Beslenme” ile kişiler hayatını normal bir şekilde devam ettirebilmektedir.

Glutensiz beslenme, diyetten gluten isimli proteini çıkarmak anlamına gelir. Çölyak hastalığı için tek tedavi seçeneği bu diyettir ve ömür boyunca sürdürülmelidir.

Ne var ki, halk arasında buğday proteini olarak bilinen gluten, sadece buğday ve buğdaydan yapılan ürünlerde bulunmaz. Arpa, çavdar ve yulafta da bulunur. Dahası paketlenerek satılan pek çok gıdaya ve ürüne kıvam verici ve sertleştirici dolgu maddesi görevi ile gluten ilave edilmektedir. 

Glutensiz diyet için buğday unu yerine sıklıkla mısır, patates veya pirinç unu kullanılabilinir. Ayrıca fasulye, bezelye, barbunya, soya fasulyesi, mercimek ve nohut gibi baklagiller de diyette buğdayın yerini kolaylıkla dolduracaktır. Meyve ve sebze rahatlıkla tüketilebilir.  Bunların dışında, temel gıdalardan et, balık, süt, yumurta ve bal glutensiz diyette serbest gıdalardır. Zeytin, zeytinyağı, ayçiçek, mısır, fındık ve kanola yağları güvenlidir. Fındık, fıstık, antep fıstığı, badem, ceviz, leblebi gibi kuruyemişler de herhangi katkı maddesi eklenmediğinden emin olunursa rahatlıkla tüketilebilir. Bunların dışında işlenmiş hazır ürün olarak alınan her gıda dikkatlice gluten içeriği bakımından kontrol edilmelidir.

Mutfağınızın vazgeçilmezlerinden tarhana çorbası, köfte, bulgur pilavı, makarna, erişte, şehriye ve irmik helvası ise yasaklar içindedir. Ne var ki, bu yemekleri buğday unu yerine yukarıda tüketilmesinde sakıncası olmayan diğer besinlerin unlarıyla yapılarak çok daha güzel lezzetler yakalanabilir.

Örneğin; Tavşanlının ünlü leblebisi.  Leblebinin içersinde gluten bulunmamaktadır. Leblebi unundan birçok çeşitli yiyecekler, kurabiyeler,  ekmek, çeşitli tatlılar yapılabilmektedir. Bu tatlılardan biride leblebi unu helvası. Leblebi kavrulurken caddelere savrulan o kokuyu leblebi helvasını yaparken de duyacaksınız ve çok güzel bir lezzetin tadına varacaksınız. Nasıl mı yapılıyor? Klasik un helvasından hiçbir farkı yok. Yinede ben size tarifini vereyim.

Malzemeler:1 su bardağı leblebi tozu, 1 su bardağı şeker (esmer şekerde kullanabilirsiniz), 1 su bardağı su ben süt tercih ediyorum, 1 yemek kaşığı sıvıyağ ya da tereyağı

Hazırlanışı:  Ayrı bir kapta bir bardak suyun içine sekeri ekleyip, şeker eriyene kadar kaynatın. Çok fazla değil sadece şeker erimesi yeterli.  Leblebiyi kahve öğütücüsünde iyice toz haline gelene kadar öğütün. Ya da mutfak robotu kullanabilirisiniz. Teflon tavaya sıvıyağ koyup, leblebi tozunu aktarın ve hafifçe karıştırın. Şekerli suyu yavaş yavaş leblebi karışımına ilave edip karıştırın ve helva kıvamına gelene kadar pişirin. Demlendirin ve un helvası gibi kaşıkla şekil vererek servis yapılır. Afiyet olsun.

Tavşanlının sokaklarında kavrulmuş leblebi kokularıyla birlikte, umarım lokantalarında da lezzetli leblebi unu helvası yapılır ve yenilir. Ağzınızın tadıyla ve lezzetli günleriniz olsun…

Nurten GÜNDÜZ

   Diyetisyen-Öğrenci ve Yaşam Koçu