Böbrek Ağrısı

Özel PARKHAYAT Kütahya Hastanesi Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Şahin KABAY;  Böbrek Ağrısı ile ilgili yaptığı açıklamalarda şu bilgileri verdi.

Böbrek Ağrısı Nedir? Neden Olur ve Belirtileri Nelerdir?

Günümüzdeki beslenme ve yaşam alışkanlıkları nedeniyle sık görülen sağlık sorunlarının başında böbrek ile ilgili problemler gelir. Hipertansiyon, şeker hastalığı gibi toplumda yaygın olarak görülen rahatsızlıklar doğrudan böbrekler için tehdit oluşturduğundan, halk arasında böbrek ile ilgili klinik şikayetler merak konusu olmuş ve hastalar tarafından “Böbrek ağrısı üşütme belirtileri nelerdir, böbrek ağrısı nasıl anlaşılır, böbreğim ağrıyor” gibi sorular sıklıkla sorulur hale gelmiştir. Bu anlamda böbrekle ilgili sık görülen şikayetlerden biri böbrek ağrısı olarak da bilinen yan ağrısıdır.

Böbrek Ağrısı Nedir?

Böbrek ağrısı, flank ağrı veya yan ağrısı; karın ile bel bölgesinin bileşkesinde yer alan ve böbreklerin yerleştiği anatomik bölgeye denk gelen kısımda hissedilen ağrı şikayetlerini tarif etmede kullanılır. Ağrının hissedildiği bölgeye öznel olup hastadan hastaya değişebildiğinden; karın alt veya üst kadranlarıyla bel bölgesini kapsayabilir. Bu nedenle böbrek ağrısı genellikle karın veya bel ağrılarıyla karıştırılabilir.

Böbrekler anatomik olarak karındaki iç organların yer aldığı karın zarından (periton) ayrı olarak bulunur. Bununla birlikte karın zarının iç kısmında bulunan organlarla yakın komşuluğu olduğundan, yan ağrısı şikayeti olan hastalarda bu organları etkileyen sağlık sorunları böbreği etkileyen rahatsızlıklarla karıştırılabilir. Bu nedenle, böbrek ağrısı şikayeti olan hastalarda uzman bir hekim tarafından değerlendirilme yapılması oldukça önemlidir.

Böbrek ağrısı altta yatan nedene bağlı olarak bıçak saplanır tarzda veya sızı şeklinde, ani başlayan veya zamanla şiddeti değişkenlik gösteren, tam olarak lokalize edilemeyen, tek bir böbrek bölgesinde hissedilebildiği gibi; her iki böbrek bölgesini de etkileyebilen bir ağrıdır. Yine ağrıya yol açan sebebe göre ağrı karın kadranlarına, bel bölgesine, sırt bölgesine, genital bölgeye veya uyluklara yansıma gösterebilir. 

Böbrek Ağrısı Nasıl Olur?

Böbrek bölgesiyle yakın komşuluğu bulunan mide, pankreas, kalın bağırsaklar ve böbrekler, farklı boyut ve özelliklerde kanallara sahip organlardır. Sindirim sistemini oluşturan mide ve bağırsaklar ile pankreas ve böbreğe ait kanallar lümen adı verilen boşluklar bulundurduklarından özellikle gerilime ve basınca oldukça duyarlıdır.

Bu doğrultuda, lümenli organlarda çeşitli nedenlerle gerilim ve basınç oluşturan sağlık sorunları kolik ağrı adı verilen, bıçak saplanması tarzında şiddetli, zamanla şiddeti azalıp artan ağrı atakları ile karşılaşabilir. Bunun yanında böbrek bölgesinde yer alan kas, yağ, damar ve sinir dokuları ile böbrek dokularını etkileyen çeşitli rahatsızlıklar nedeniyle derinde hissedilen, tam olarak kaynağı ve etki alanı tanımlanamayan, sızı şeklinde sürekli ağrılar da meydana gelebilir.

Bunların yanında göğüs, karın, omurga veya genital bölgeye ait dokuları etkileyen rahatsızlıklarda bu bölgeye ait ağrı şikayeti böbrek bölgesine yansıma gösterebildiğinden, böbrek ağrısı şeklinde tarif edilebilir.

Böbrek Ağrısı Neden Olur?

Böbrek ağrısının nedenleri, şikayet her ne kadar ilişkili olduğu bölgeye ait isimle ifade edilse de; çok farklı sağlık sorunlarından ileri gelebilir. Bu bakımdan aşağıdaki sağlık sorunları böbrek ağrısı sebepleri arasında yer alır:

· Böbrek enfeksiyonları

· Böbrek taşı

· Dehidratasyon

· İdrar yolu iltihaplanmaları

· Böbreğin damar hastalıkları

· Böbrek tümörleri

· Böbrek kistleri

· Gelişimsel hastalıklar

· Travma(fiziksel)

· Zona gibi cilt enfeksiyonları

· Disk hastalıkları

· Omurga kırıkları

· Kas spazmları

· Sinir tuzaklanmaları

· Aort anevrizması

· Pankreatit

· Apandisit

· Akciğer enfeksiyonları

· Bağırsak problemleri

· Kadın hastalıkları

· Göğüs kafesini etkileyen durumlar

Böbrek Ağrısı Belirtileri Nelerdir?

Böbrek ağrısı çok farklı sağlık sorunlarından ileri gelebildiğinden klinik tabloda çeşitli belirtilere eşlik edebilmektedir. Bu anlamda hastalarda böbrek ağrısı ile birlikte aşağıdaki semptomlar hastalıkların seyrinde izlenebilir:

· Böbrek bölgesine ait ciltte kızarıklık, hassasiyet, sıcaklık artışı, şişlik

· Ateş

· Bilinç bulanıklığı

· Bulantı – kusma

· İshal veya kabızlık

· İdrarda kan görülmesi veya idrar renginde koyulaşma

· İdrar yaparken ağrı veya yanma hissi

· Kötü kokulu idrar yapma

· İdrar miktarında değişiklik; fazla veya sık idrar yapma, az idrar yapma

· Ağızda kuruluk, susuzluk hissi

· Çarpıntı

· Baş ağrısı

Böbrek Ağrısı Nasıl Geçer?

Böbrek ağrısı şikayeti çok farklı sağlık sorunlarına işaret edebildiğinden, doğru ve etkili bir tedavinin yapılabilmesi için öncelikle altta yatan sebebin doğru tespit edilmesi gerekir. Bu bakımdan, hastanın uzman bir hekim tarafından alınan ayrıntılı hastalık öyküsü ile yapılan detaylı fizik muayene sonuçlarıyla değerlendirilmesi önemlidir. Hekim gerekli gördüğü takdirde, ek görüntüleme ve laboratuvar tetkiklerine başvurur.

Tüm bu incelemeler sonucundan elde edilen veriler ışığında, altta yatan neden kesin olarak teşhis edilerek gerekli tedavi planlaması yapılır.

Tanıda özellikle böbreğin anatomik ve fonksiyonel incelemelerinin sağlandığı ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans (MR), voiding sistografi gibi görüntüleme yöntemleri yardımcıdır. Nadiren bazı hastalarda daha detaylı incelemelerin yapılması için idrar yolunun özel boyama yöntemleriyle boyanması veya nükleer tıp esaslı görüntülemelerin yapılması gerekebilir. Bunun yanında tam idrar tahlili, idrar proteinlerinin incelenmesi, idrar mikroskopisi ve böbrek fonksiyon testleri yapılan laboratuvar tetkiklerinden bazılarıdır.

Böbrek ağrısı tedavisi temelde, sorun böbrek hastalıklarından ileri geldiği takdirde, böbrek fonksiyonlarının korunması ve geliştirilmesi amacını taşır. Buna göre bazı böbrek ağrısı ilaçları tedavide yer alabilir. Bu bağlamda hastalara antihipertansifler, diüretikler veya anti-inflamatuvar ilaçlar reçete edilebilir. Böbrek ağrısı mide bulantısı yapabildiğinden; tedaviye anti-emetikler veya anti-histaminikler eklenebilir.

Böbrek ağrısı için ilaç seçiminde; ilaçların böbrekler üzerinde yan etki göstermemesine veya böbreklerden atılımının etkilenmemesine dikkat edilmelidir. Bu bağlamda böbrek ağrısı için ağrı kesici seçiminde sıklıkla böbreğe yönelik yan etki oluşturmayan parasetamol, metamizol gibi ağrı kesiciler tercih edilir.

Özellikle dehidratasyon veya böbrek taşı gibi durumlarda hastaların bol sıvı alması; gerekli hallerde damardan serum ile sıvı desteğinin yapılması gerekebilir. Böbrek sorunlarına bağlı elektrolit dengesizliğinin yaşandığı koşullarda ilgili minerallerin takviye edilmesi söz konusudur. Büyük böbrek taşları, böbrek damar hastalıkları veya tümörleri gibi anatomik sorunlarda çeşitli girişimsel tedavi yöntemleri veya cerrahi tedaviler gündeme gelebilir.

Girişimsel yöntemler arasında üretradan tatbik edilerek kamera yardımıyla idrar yolunun görüntülenebildiği sistoskopi, böbrek bölgesine ait ciltten girişim yoluyla yapılan perkütan nefrolitotomi veya taşların vücut dışından gönderilen şok dalgalarıyla kırılmasını sağlayan ekstra korporal şok dalga litotripsi (ESWL) yöntemleri yer alır.

Böbrek dışı sebeplerden kaynaklanan böbrek ağrısı durumlarında altta yatan nedene yönelik spesifik tedavinin yapılması gerekir. Enfeksiyon hastalıklarına bağlı durumlarda antibiyotiklerden faydalanılırken; apandisit gibi iltihaplanmalarda veya omurganın disk hastalıkları gibi ortopedik sorunlarda cerrahi tedavi uygulamalarına başvurulabilir. Kadın hastalıklarına bağlı yan ağrılarında farklı girişimsel tedavi yöntemleri veya ameliyatları gündeme gelebilir.

Böbrek Ağrısının Önlenmesi İçin Neler Yapılabilir?

Böbrek ağrısının gelişmesinde önemli bir yeri olan böbrek hastalıklarının, çeşitli yaşam tarzı değişiklikleriyle önlenmesi mümkündür. Bu bakımdan aşağıdaki tedbirlerin alınması, böbrek ağrısının gelişmesini engelleyerek vücut sağlığınız gelişmesine katkıda bulunabilir:

· Günlük en az 2,5 litre (yaklaşık 8 bardak) su tüketilmesi böbrek sağlığı için oldukça yararlıdır.

· Yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı kazanılmalıdır. Sebze, meyve ve lifli gıdaların tüketimine ağırlık verilmelidir.

· Haftada en az 3 kez olacak şekilde düzenli egzersiz yapılmalıdır.

· Sigara ve alkol gibi kötü alışkanlıklara son verilmelidir.

· Güvenli cinsel ilişki alışkanlıkları kazanılmalı, vücut hijyenine önem verilmelidir.